Anayasa Mahkemesinin Bireysel Başvuruları İncelemede Kişi, Yer Zaman ve Konu Bakımından Yetkisi
- Tutku Oker
- 24 Eyl 2023
- 1 dakikada okunur
Türkiye’nin AİHS’ taraf olmasının ve AİHM’e bireysel başvuru yolunu kabul etmesinin akabinde iç hukukta temel hak ve özgürlüklerin ihlallerini inceleyecek etkili bir yol bulunmaması sebebiyle Türkiye’den AİHM’e çok sayıda bireysel başvuru yapılmış ve Türkiye aleyhine çok fazla ihlal kararı verilmiştir.
Bununla birlikte Anayasanın 2. maddesi uyarınca bireylerin sahip oldukları temel hak ve özgürlüklerin korunması, kamu organlarının, Anayasaya ve kanunlara uygun davranmalarının sağlanması, hukuk devletinin temel görevi olduğundan Türkiye’de AİHM’e başvuru öncesi tüketilmesi gereken iç hukukta etkili bireysel başvuru yolunun kabul edilmesi gerekmiştir.
Bu sebeplerle, AYM’ye bireysel başvuru yolu, 12 Eylül 2010 tarihinde yapılan halk oylamasıyla Anayasanın 148. ve 149. maddelerinde yapılan değişiklikle hukuk sistemimize dahil edilmiş ve 23 Eylül 2012 tarihinde uygulanmaya başlanmıştır. Ayrıca 6216 sayılı Anayasa Mahkemesinin Kuruluşu ve Yargılama Usulleri Hakkında Kanunda ve Anayasa Mahkemesi İçtüzüğünde bireysel başvuru kurumu ile ilgili düzenlemeler getirilmiştir.
Söz konusu düzenlemelere göre, AYM tarafından bir bireysel başvurunun öncelikle usulüne uygunluğu, sonrasında ise esas yönünden inceleme gerektirip gerektirmediği tespit edilmektedir. Bu usule uygunluk kriterleri AYM’nin kabul edilebilirlik şartlarını oluşturmakta olup AYM’nin yetkisi bu kabul edilebilirlik şartlarından öncelikle incelenmesi gerekenlerdendir.
Bu doğrultuda çalışmamızın ilk bölümünde AYM’ye bireysel başvurunun hukuki niteliği, bireysel başvurunun temel özellikleri açıklanmış; kabul edilebilirlik şartlarının neler olduğu genel olarak belirtilmiştir.
Çalışmamızın ikinci bölümünde ise çalışmamızın esas konusu olan bireysel başvuruda usule ilişkin kabul edilebilirlik şartlarından anayasa mahkemesinin yetkisi; kişi, konu, yer ve zaman bakımından incelenmiş, AYM’nin bireysel başvurularda bu hususlardaki kararları ile uygulamadan örneklere yer verilmiştir.
Comments